İnsan yaşamı genellikle profesyonel taleplerden sosyal taahhütlere kadar sayısız birçok sorumluluk ile karakterize edilir. Bu kadar karmaşa içinde en temel gerçeği unutmak oldukça kolaydır: Herkese evet demek zorunda değiliz ve hayır demek aslında kendini koruma eylemidir.
Hayır demek, kişisel refahınızı koruma arzusunu yansıtan bir eylemdir. Bu, sağlıklı sınırlar belirlemenize ve sizin için gerçekten önemli olan şeylere öncelik vermenize olan tanır. Sürekli olarak evet dediğiniz zaman, size neşe ve tatmin getiren faaliyetlere artık yeteri kadar zaman ayıramadığınızı fark edebilirsiniz. Çünkü bütün enerjiniz ve zamanınız aslında kırmak istemediğiniz insanlar için heba edilmiştir.
Hayır demek ayrıca psikolojiniz için de faydalı olabilir. İstemediğiniz ortamlarda bulunmak stres seviyenizi artırabilir ve bunun sürekli bir hal alması anksiyete gibi rahatsızlıklara davetiye çıkarabilir. Sonuç olarak, hem fiziksel hem de ruhsal sağlığınızı korumak için hayır demeyi öğrenmelisiniz.
Hayır Demek Neden Zor?
Bazı insanlar için hayır diyebilmek çok zordur. Çünkü birçok insan kabul edilmek, beğenilmek veya beğenilmek için başkalarını memnun etmek zorunda olduğunu düşünür. Bu kişilere göre hayır demek çevreleriyle kurdukları bağı etkiler ve onları derin bir yalnızlığa iter. Bütün bunlarla karşılaşmamak için de evet demek her zaman daha kolay bir seçenektir.
Diğer önemli bir neden ise aşırı vicdan ve hayır diyememe duygularının daima yan yana yürüyor olmasıdır. Bazı insanlar, başkalarını destekleme veya yardım etme konusunda diğerlerine göre daha isteklidir.
Onlara göre kendi ihtiyaçları pahasına olsa bile, başkalarına yardım etmek veya onların isteklerini geri çevirmemek her şeyden daha önemlidir. Bu düşünceye sarılan kişiler için hayır diyememek ne kadar sorun olsa da karşı tarafın mutlu olduğunu bilmek onlar için rahatlama sebebidir.
Özgüven eksikliği ve düşük benlik saygısı da hayır demeyi zorlaştırabilir. İnsanlar genellikle karar verip vermeyeceklerinden ve verdikleri karara bağlı kalıp kalamayacaklarından emin değildirler. Bu da onları sürekli olarak evet demeye itebilir.
Hayır Diyememe Nedenleri
Günlük yaşantınızda hayır demek istemiyorsunuz; çünkü evet diyerek herkesin hakkınızda iyi düşünmesini istiyorsunuz. Ayrıca, çatışmalardan ve tartışmalardan kaçınmayı tercih ediyorsunuz. Yahut hayır diyerek, başkalarını incitmek veya hayal kırıklığına uğratmak istemiyorsunuz.
Örnekleri çoğalttığımızda ve onlara tekrar tekrar baktığımız zaman, kim olursanız olun hayır demekten korktuğunuzu net bir şekilde görebiliriz. Ama neden? Gerçekten canınız istemediği halde neden bazı şeylere evet diyorsunuz?
İşte, dikkatinizi çekebilecek bazı hayır diyememe nedenleri:
Reddedilme Korkusu: Hayır diyememenin en yaygın nedeni reddedilme korkusudur. Her insan reddedilme veya başkalarını hayal kırıklığına uğratma korkusuna sahiptir. Memnun etmek ve bunun karşılığında da kabul edilmek insanın doğasında var. Sonuç olarak, çevremizdeki insanların sevgisini veya saygısını kaybetmekten korktuğunuz için hayır demekten çekinebilirsiniz.
Onay İhtiyacı: Hepimiz takdir edilmek ve sevilmek isteriz. Hayır demek, bencil olarak algılanmanıza veya başkalarının beklentilerini karşılayamama korkusuna yol açabilir. Onay alma eğiliminiz var ise bir talebi reddetmek bunu riske atıyor gibi görünebilir.
Çatışma Korkusu: Tartışmalar stresli ve rahatsız edici olabilir. Ve bazen “hayır” demek anlaşmazlıkları veya ortamda oluşan gerginliği tetikleyebilir. Bu çelişkili durumlardan uzak durmak için genellikle “hayır” demekten kaçınıyor olabilirsiniz.
Sorumluluk Duygusu: Başkalarının mutluluğundan ve memnuniyetinden kendinizi sorumlu hissediyorsanız eğer sürekli olarak evet diyen bir insana dönüşebilirsiniz.
Fırsatları Kaçırma Korkusu: Hayır demek bazen ilginç fırsatları kaçıyormuşsunuz gibi hissettirebilir. Önünüze çıkan her fırsatı değerlendirmek isteyebilir ve dolayısıyla da her teklife evet diyebilirsiniz.
Kültürel Etki: Bulunduğunuz toplumda farklı görüşleri ifade etmek veya diğer insanlardan gelen istekleri reddetmek dışlanmakla eşdeğer sayılabilir. Bu kültürlerde edineceğiniz saygı, insanların isteklerine ne kadar evet dediğinizle ölçülebilir. İçinde bulunduğunuz bu durum hayır demeyi zorlaştırabilir ve sizi bütün istekleri onaylamaya itebilir.
Kimseye Hayır Diyemiyorum Ne Yapmalıyım?
Birçok insan için evet demek neredeyse otomatik bir şekilde gerçekleşir. Bu kelime ne olup bittiğini anlamadan hızlıca söylenmiş olur. Peki, çevrenizdeki insanlar için rahatsız edici olsa bile, bazı anlarda nasıl hayır diyebilirsiniz?
1. Pratikler Yapın
Sürekli evet diyorsanız hayır demek size çok zor gelebilir. Bunu yenmek için küçük ve önemsiz şeylerle antrenman yapabilirsiniz. Böylece kısa bir zaman sonra buna alışabilirsiniz. Örnek verecek olursak, market alışverişinizde önerilen ürünü reddetmeyi veya başka bir kahve isteyip istemediğinizi soran garsona hayır demeyi deneyin.
2. Acele Etmeyin
Karşınızdaki insana yanıt vermeden önce biraz bekleyin. Örneğin, derin bir nefes alabilir ve konuştuğunuz kişiye “Bunu düşüneceğim ve seni haberdar edeceğim” diyebilirsiniz. Bu şekilde; söz konusu teklifin programınıza uyup uymadığını, eğlenceli olup olmadığını görmek için kendinize zaman tanırsınız.
3. Alternatif Sunun
Bazen birine hemen evet diyemezsiniz ancak daha sonra bunun için müsait olabilirsiniz. Eğer böyle bir durumun içerisinde iseniz karşı tarafa alternatif sunun. Şu anda vaktiniz olmadığını ancak kısa bir zaman sonra müsait olacağınızı açıklayın.
Hayır Diyebilmek İçin Neler Yapılmalı?
Hem kişisel yaşantınızda hem de iş yerinde hayır diyebilmek için bazı özellikleriniz üzerinde çalışmalısınız. Bunu yapmak her zaman kolay olmayabilir. Ancak kendinize zaman tanıyarak ve aşağıdaki ipuçlarını günlük yaşantınızda uygulayarak hayır diyebilme yeteneğinizi geliştirebilirsiniz.
Sınırlarınızı Bilin
Takip edeceğiniz ilk ipucu sınırlarınızı bilmektir. Gerçekten de, size neyin uygun olup olmadığını tam olarak bilmediğinizde ne zaman hayır diyeceğinizi nasıl anlayabilirsiniz?
Artık kendinizi içinde bulmak istemediğiniz durumları ve sizin için doğru olan şeyleri netleştirmelisiniz. Zevklerinizin farkına varın, değer yargınızı oluşturun ve önceliklerinizi karşı tarafa hissettirin.
Evet Demenin Sonuçlarını Düşünün
Hayır diyebilmenin önündeki en büyük engellerden biri, her şeyden önce diğer kişi hakkında düşünmektir. Peki, bu tam olarak ne anlama gelmektedir? Şöyle ki, kendinizi sıklıkla “Olumsuz cevap verirsem nasıl hissederler?” sorusunu sorarken bulabilirsiniz. Oysa bu soruyu sorarak en büyük gerçeği unutursunuz: Başkalarının duygularının sorumlusu siz değilsiniz. Bu nedenle de karşı tarafın nasıl hissedeceğini düşünmektense, evet dediğinizde nasıl hissedeceğinize odaklanın.
Rahatsızlığınızı İfade Etmekten Çekinmeyin
Reddedişinizi kolayca kabul ettirmek için rahatsızlığınızı açıkça belirtmek yardımcı olabilir. Buradaki amaç, muhatabınızı reddederken mutlu olmadığınızı ifade etmektir. Bu duruma bir örnek verecek olursak, “Çok üzgünüm fakat ne yazık ki şu anda dışarı çıkmak istemiyorum” diyebilirsiniz.
Net Bir Gerekçe Sağlayın
Çok fazla açıklama yaparak suçlu hissediyorsanız kararınızın netliğini açığa kavuşturabilirsiniz. Örneğin, ''Kahve içmek istemiyorum'' demek yerine, ''Şu an kahve içmek istemiyorum; çünkü bu aralar mide sorunu yaşıyorum'' diyebilirsiniz.
Suçluluk Psikolojisi ile Başa Çıkmayı Öğrenin
Hayır dediğiniz zaman suçluluk hissetmeniz normaldir. Ancak refahınızın başkalarının iyiliği kadar önemli olduğunu unutmamalısınız. Bu yüzden hissettiğiniz duyguyu yönetmeyi öğrenin.
Hayır Diyememe Nedeninizi Anlayın
Evet demek çekici gelmese bile neden herkese evet diyorsunuz? Derin bir yalnızlık mı çekiyorsunuz yoksa düşük benlik saygısına mı sahipsiniz? Sizi hayır diyememeye iten nedenleri bulun, anlayın ve onlarla savaşmaya başlayın.
