Günümüzde birçok insan, özgüvenin ne kadar önemli olduğunun farkındadır. Hem iş hayatında hem de sosyal ilişkilerde kendisine güvenen insanlar birkaç adım öndedir.
İyi bir özgüven, kendiniz için zorlu hedefler belirlemenize ve kendinizden şüphe duymadan bu hedeflere ulaşmanıza olanak tanır. Öte yandan, yaşadığınız özgüven problemi ise potansiyelinizi sınırlar ve arzularınıza giden yola geçilmez bir duvar örer.
Peki, insanı birçok şeye karşı savunmasız kılan özgüven eksikliği ne demek? Hangi belirtilerle kendini gösterir? Özgüven kazanmak mümkün müdür? Hepsinin cevabı ve çok daha fazlası bu yazımızda!
Özgüven Eksikliği Nedir?
Düşük özgüven, birçok insanın hayatı boyunca en az bir kere karşılaştığı ve oldukça tanıdık bir durumdur. Bazen, bir kişi yalnızca belirli bir alanda başarısızlık, eleştiriye maruz kalma veya hakaret gibi çeşitli nedenlerle özgüven problemi yaşamaktadır.
Araştırmalar, özgüveni yüksek kişilerin çoğu ölçümde yüksek benlik saygısı gösterme eğiliminde olduğunu ve ölçüm bir an için düşük olsa bile, kişinin davranışlarını çok fazla etkilemediğini göstermektedir. Öte yandan, bir kişi düzenli olarak düşük özgüven eğiliminde olduğunda bu durum tam tersidir.
Özgüven Problemi Ne Zaman Başlar?
Özgüven eksikliği, bireyin kendisine duyduğu güvensizlik ve herhangi bir konuyu başarma konusunda kendisine inanmama hissi olarak tanımlanabilir. Bu tür bir sorun genellikle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde başlar. Ancak yaşanılan deneyimlere göre hayatın farklı aşamalarında da ortaya çıkabilir.
1. Çocukluk Dönemi
Düşük özgüven, çevrenin bizi yargıladığına dair rahatsız edici bir hissi tanımaya başlamamızla başlar. Yeni yapılan bir araştırmaya göre, bu duyguları tanımamız ve onlarla meşgul olmamız bir yıl iki aylıkken ortaya çıkmaktadır. Bu da özgüven eksikliğinin çocukluk döneminde de başlayabileceğine kanıt oluşturmaktadır.
2. Ergenlik Dönemi
Ergenlik dönemi, kimlik bulma ve sosyal ilişki arayışının en belirgin olduğu dönemdir. Ergenler genellikle kendilerini değerlendirmeye ve çevresinde bulunan akranları ile karşılaştırmaya başlarlar.
Eğer sosyal kabul gibi konularda sorun yaşarlarsa ve akran zorbalığına maruz kalırlarsa özgüvenleri etkilenebilir. Ergenler daha çok karşı cinse karşı özgüven eksikliği yaşarlar. Çünkü, beğenilme arzusu kişilerde 13 ila 18 yaş aralığında çok daha fazladır.
3. Yetişkinlik Dönemi
Kendimize duyduğumuz güven duygusu yaşadığımız sürece değişikliğe uğrayabilir. İş yaşantısı, sağlık problemleri veya diğer yaşam alanlarındaki zorluklar yetişkinlerde özgüven eksikliğine neden olabilir.
Özgüven Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Özgüven eksikliği bütün bireylerde aynı şekilde ortaya çıkmayabilir. Kimi insanlarda bu sosyal anksiyete benzeri semptomlarla kendini gösterirken; kimi insanlarda performans düşüşü ile gözlemlenebilir. Bu kişinin yaşına ve içinde bulunduğu duruma göre değişiklik gösterecektir.
Öte yandan, herkes için ortak sayılabilecek bazı özgüven eksikliği belirtileri de vardır:
Düşük Benlik Saygısı: Özgüvensizliğin en yaygın belirtilerinden biri, bir kişinin kendisi ve yetenekleri hakkında olumsuz düşünceler düşündüğünde ortaya çıkan düşük benlik saygısıdır. Bu bazen aşırı eleştirel olmak ve diğerlerine kıyasla yeteri kadar iyi olmadığını hissetmek ile ilgilidir. Hissedilen duygu, akademik ve mesleki başarılarda ve yaşamın diğer alanlarında kendini gösterebilir.
Yanlış Bağlanma Stili: İlişkilerde yaşanan özgüven eksikliği endişeli bağlanma stili gibi tarzların gelişmesine yol açabilir. Endişeli bağlanma, yoğun duygusal bağımlılık, içsel bir terk edilme korkusu ve gerçekçi olmayan bir ilişki ile karakterizedir.
Özgüven eksikliği yaşayan kişi, karşı taraf ne derse desin bunun kendisini yansıtmadığını düşünür. Dolayısıyla da ondan uzaklaşır ve yakın duygusal ilişkilerden kaçınır.
Depresyon veya Kaygı: Kaygı ve özgüven eksikliği yan yana yürüyen iki dost gibidir. Düşük özgüven, kişinin dünyadaki yerini görme şeklini bozduğu için, bu iki psikolojik soruna yol açabilir. Birey düzenli olarak iyi olmadığını hissettiğinde kendisi ve değerleri hakkında olumsuz duygular geliştirir.
Depresyon söz konusu olduğunda ise özgüven problemi sürekli olumsuz düşünme ve başarısızlıklarla başa çıkmada zorluğa yol açarak yaşamın bir mücadele haline gelmesine neden olabilir. Kaygı durumunda ise, hissedilen güvensizlik duygusu kontrol eksikliği hissinin önünü açabilir.
Başkalarının Düşünceleri İle Meşgul Olmak: Düşük özgüven problemi yaşayan kişiler için, başkaları tarafından iyi algılanmak çok önemlidir. Bu kişiler sürekli olarak diğer insanların kendileri hakkında ne ve nasıl şeyler düşündüğü ile meşgul olurlar.
Karar Vermede Zorluk Yaşama: Özgüven eksikliği yaşayan kişiler genellikle başkalarının etkisi altındadır. Bu da onların karar verme yeteneklerini baltalar ve hatta, verdikleri kararlardan şüphe duymalarına neden olur.
Mükemmeliyetçilik: Mükemmel sonuçlar elde etme arzusu, özgüven eksikliğinin başka bir belirtisi olabilir. Çünkü mükemmel olma arzusu genellikle başkalarının gözünde yeterince iyi olmadığımız düşüncesinden kaynaklanır. Özgüveni düşük kişilerde de aynı semptomlar vardır. Bu durum, kişiyi kronik bir memnuniyetsizlik belirtileri göstermeye ve eleştiri korkusuyla yüzleşmeye zorlar.
Özgüven Eksikliği Neden Olur?
Özgüven eksikliği, çeşitli psikolojik ve sosyal nedenlerden kaynaklanabilir. Çoğu zaman, geçmişteki başarısız deneyimler veya çocukluk travmaları özgüven duygusunu baltalar ve kişinin yeteneklerine karşı olumsuz bir tutum sergilemesine neden olabilir.
Özgüven eksikliğinin nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Ebeveyn Tutumu: Anne ve baba, bir çocuğun hayatındaki en önemli iki değerdir. Bir bebeğin hayatı ele alındığı zaman, dünyaya gelir gelmez tanıştığı ilk kişiler ebeveynlerdir. Muhtemelen uzun yıllar boyunca da bu böyle devam edecektir. Ebeveynlerin olumsuz tutum ve davranışları çocuğun özgüveni üzerinde yıkıcı etkilere neden olabilir.
Travma: Travmatik olaylar, kişinin kendine olan güvenini ciddi şekilde etkileyebilir. Cinsel veya fiziksel istismar, kazalar veya aile içi şiddet gibi deneyimler özgüven eksikliğine neden olabilir.
Sosyal Etkileşimler: Akran zorbalığı, sosyal reddedilme veya dışlanma gibi olumsuz sosyal etkileşimler, kişinin özgüvenini olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, sürekli eleştirilme veya küçümsenme de aynı sonucu doğurabilir.
Medya ve Sosyal Medya: Medyada ve sosyal medyada sürekli olarak idealize edilmiş bedenler ve yaşam tarzları görmek, kişinin kendini yetersiz hissetmesine ve özgüvenini kaybetmesine neden olabilir. Kişi, bir süre sonra kendisini başkaları ile kıyaslamaya başlar ve bu da düşük benlik saygısına yol açar.
Düşük Akademik veya İş Performansı: Kişi sürekli olarak düşük performans sergilediğinde veya başkaları tarafından başarısız olarak nitelendirildiğinde, kendine olan güveni azalabilir.
Özgüven Kazanmak Mümkün mü?
Özgüven kazanmak, zaman ve çaba gerektiren bir süreçtir, ancak kesinlikle mümkündür. İşte özgüven kazanmanıza yardımcı olabilecek bazı stratejiler:
Kendinizi Kabul Edin: Kendi benzersiz yeteneklerinizi ve niteliklerinizi kabul etmek, özgüveninizi artırmanın ilk adımıdır. Kendinizi başkalarıyla kıyaslamaktan kaçının ve kendi başarılarınıza odaklanın.
Pozitif Düşünme: Olumsuz düşünceleri tanıyın ve yerine pozitif düşünceler koyun. Her gün kendinize olumlu şeyler söylemek, özgüveninizi artırabilir.
Kendinize Hedefler Belirleyin: Küçük ve ulaşılabilir hedefler belirlemek, başarı hissi yaratır ve özgüveninizi artırır. Her başarılı hedef, kendinize olan güveninizi daha da pekiştirecektir.
Başarılarınızı Kutlayın: Başarılarınızı kutlamak, kendinize değer verdiğinizi gösterir ve özgüveninizi artırır. Her küçük başarıyı bile kutlayarak, kendinize olan güveninizi artırabilirsiniz.
Destek Alın: Bir terapist veya danışmanla konuşmak, özgüveninizi artırmanıza yardımcı olabilir. Profesyonel destek, kendinizi daha iyi anlamanızı ve olumsuz düşüncelerle başa çıkmanızı sağlayabilir.
Yeni Beceriler Edinin: Yeni şeyler öğrenmek, kendinize olan güveninizi artırabilir. Yeni beceriler edinmek, yeteneklerinizi genişletir ve özgüveninizi artırır.
Sonuç
Özgüven eksikliği, kişinin hayatında birçok olumsuz etkiye yol açabilir, ancak bu durum düzeltilebilir. Kendinizi kabul etmek, pozitif düşünmek, hedefler belirlemek ve destek almak, özgüveninizi artırmanıza yardımcı olabilir. Unutmayın, özgüven kazanmak zaman alabilir, ancak çaba gösterdiğinizde başarabilirsiniz.
