Madde kullanımı ve bağımlılığı ülkemizde yaygın bir sorundur. Madde kullanımı olan kişiler Amatem, Yedam gibi kurumlara başvurarak tedavi olabileceği gibi bağımlılık konusunda uzman psikologlarla çalışarak da tedavi sürecini başlatabilir.
Uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımının toplum, hatta bazen sağlık çalışanları tarafından yanlış veya eksik biliniyor olması madde kullanımı olan bireylerin tedavi sürecini kötü olarak etkilemektedir.
Madde kullanımı olan bireylerin tedavi sürecine başlaması ve devam ettirmesi kendi insiyatifine bırakılmalıdır. Madde kullanımı olan kişilere maddeyi bırakmak için zorlamak veya baskı kurmak, tedavi sürecini olumsuz etkilemektedir.
Madde bağımlılığı danışmanlığının içeriği; madde kullanan kişinin istek ve hedefleri doğrultusunda belirlenmektedir. Bunların başlıcaları şunlardır;
- Maddeyi tamamen bırakmak.
- Kullanılan maddeyi istenilen ölçüde azaltmak.
- Maddeyi bırakmayıp yanlızca madde kullanımın verdiği zararı azaltmak.
- Çeşitli maddelerin kısa süreli ve uzun süreli etkileri hakkında bilgi sahibi olmak.
- Kullanmış olduğu maddelerin fiziksel ve ruhsal etkilerinin değerlendirilmesi
- Madde kullanımı riski taşıyan kişilerle önleme çalışması
- Madde kullanımını bırakmış kişilerle yeniden başlamamaya yönelik çalışmalar
Madde kullanımı olan kişi maddeyi tamamen bırakmayı tercih edebilir veya kullandığı madde miktarını azaltmayı tercih edebilir. Bu süreci tamamen madde kullanımı olan kişi yönetmektedir. Bağımlılık danışmanı ise bu süreçte yalnızca kişiye rehberlik etmekle görevlidir.
Bağımlılık danışmanlığı süreci psikolog – danışan gizliliği esası ile yürütülür. Kişi, istemediği sürece süreç boyunca elde edilen bilgiler kayıt altına alınmaz ve üçüncü kişilerle paylaşılmaz.
Esrar, Eroin, Kokain, Kodain, LSD, Magic Mushroom, Salvia Divinorum, DMT, Crack (taş) gibi maddelerin farklı etkileri olsa da tüm psikoaktif maddelerin beynin ödül sistemini etkilediği bilinmektedir. Beynin ödül sistemi, üst düzey zihinsel işlevlerinin bulunduğu frontal lob’da bulunmaktadır. Bu tür psikoaktif maddelerle ödül sisteminin suni olarak uyarılması, kısa vadede bir sorun yaratmazken; uzun vadade, sinsi bir biçimde, dopaminerjik sistem üzerinde bozulmaya neden olabilir. Dopaminerjik sistemde meydana gelen düzensizlik üst düzey zihinsel işlevlerde performans kaybına neden olabilmektedir. Maddelerin yalnızca pozitif etkilerine odaklanan bir madde kullanıcısı, dopaminerjik sistemdeki düzensizliğin yarattığı, sinsice ilerleyen, nagatif etkileri fark etmeyebilir. Bu nedenle madde kullanmayı terih eden kişilerin, ruhsal ve fiziksel sağlıkları konusunda sık sık kendilerini kontrol etmeleri ve eğer gerek duyuyorlarsa bu konuda destek almaları gerekir.
