Beynimizin dil ve konuşma işlevlerinden sorumlu alanı, sol beyin lobunda bulunur. Bazen beyin kanaması/tıkanması veya kazalarla oluşan kafa travmaları sonrası dil ve konuşmadan sorumlu beyin bölgesi hasarlanır. Böyle durumlarda “afazi” adı verilen konuşma bozukluğu/kaybı oluşur.
Daha önce konuşmakla ilgili hiçbir sorunu olmayan kişi konuşamaz olur. Ya da konuşur ama dediği şeyler anlaşılmazdır, kişiyle sözlü olarak iletişim kurulamaz olur. Çoğu zaman “konuşma” ile birlikte “yazı yazma”, “hesap yapma”, “anlama” becerileri de bozulabilir.
Bazen afazi kendiliğinden geçer. Bazı durumlarda ise afazisin tedavi edilmesi gerekir. Afaziler “konuşma terapisi” ile tedavi edilir. Konuşma terapisi tedavisi işleyiş açısından fizik tedaviye benzemektedir. Afazisi olan hasta konuşma terapisti tarafından muayne edilir ve kendisine özel bir egzersiz programı hazırlanır. Hastaya belli periyodlar ile konuşma terapisi uygulanır. Aynı zamanda hastanın kendisi için hazırlanan egzersiz programını hergün bir aile yakını ile çalışması gerekir. Egzersizlerin nasıl çalışılması gerektiği hasta yakınına uygulamalı olarak öğretilir. Hazırlanan egzersiz programını düzenli olarak uygulamak tedavi için çok önemlidir. Afazi tedavisi zaman alır, sabırlı olunması gerekir. Hastanın konuşma bölgesinde oluşan hasarın telafi edilmesi yavaş bir şekilde olur.
Konuşma terapisi sonrası bazı hastalar aynı eskisi gibi konuşabilir hale gelir. Bazen ise hasta ne kadar konuşma terapisi alırsa alsın konuşma becerisi eskisi kadar iyi olmaz. Sadece günlük yaşamını sürdürecek, yakınları ile kısa diyaloglar kuracak kadar konuşabilir. Konuşma becerisinin ne kadarının geri kazanılacağını beyindeki hasarın derecesi belirler. Hastanın yaşının küçük olması tedavi için avantajdır. Ancak yaşı ilerlemiş hastalar da gerekli gayreti gösterir ise konuşma becerisini tekrar kazanabilir.
Konuşma Bozukluğu Tedavisine Ne Zaman Başlayabilirim?
Çoğu zaman hastanın konuşma becerisi ile birlikte “anlama” becerisi de bozulur. Ancak bu anlama becerisinin kaybı geçici olur, kendiliğinden, bir süre sonra hastanın anlama becerisi eski haline geri döner. Afazi tedavisinin uygulanması için anlama becerisinin iyi durumda olması gerekir. Hastanın anlama becerisini değerlendirmek için televizyon izleyip izlemediği gözlemlenebilir. Anlama becerisi iyi olmayan kişi televizyonda izlediği şeyleri takip edemez ve televizyon izlemekten sıkılır. Veya hastaya tek kelimelik cevabı olan sorular sorulabilir.
Örneğin; taş su da yüzer mi? Elma meyve midir? Türkiyenin başkenti Ankara mı? gibi sorular sorulabilir. Bu tür sorularda hasta bazen doğu bazen yanlış cevap veriyor ise hasta söylenenleri tam olarak anlamıyor olabilir. Böyle durumlarda anlama becerisinin eski haline gelmesi için hastaya zaman tanımak gerekir. Hasta tek kelimelik cevapları olan sorulara doğru cevap vermeye başladığı zaman konuşma terapisi uygulanmaya başlanır.
